Het religieuze landschap van Brazilië is even divers als zijn etnische en geografische diversiteit. Zo identificeren de meeste Brazilianen zich als rooms-katholiek (64,4%), wat de historische relatie met Portugal en de katholieke kerk weerspiegelt. Van de overige bevolking identificeert 22,2% zich met een protestantse traditie, waaronder Zevende Dag Adventisten (6,5%), Vergadering van God (2,0%), Christelijke Congregatie van Brazilië (1,2%), Universeel Koninkrijk van God (1,0%) en andere vormen van protestantisme (11,5%). Er is ook een klein aantal mensen dat zich identificeert met een andere vorm van christendom (0,7%), ‘Spiritist’ (2,2%), overig (1,4%), geen, (8,0%) en niet gespecificeerd (0,4%).1

Katholicisme in Brazilië

Het katholicisme werd in Brazilië geïntroduceerd tijdens de vroege koloniale periode door de Portugezen. Andere Jezuïeten-missionarissen uit Europa probeerden echter actief de leer van het katholicisme aan de plaatselijke bevolking, vooral de inheemse bevolking, over te brengen. In de 19e eeuw werd het katholicisme de officiële godsdienst van Brazilië en werd het formeel geïnstitutionaliseerd in het politieke en sociale systeem van het land. Hoewel deze formaliteit sterk is verslapt, heeft Brazilië een van de grootste christelijke bevolkingsgroepen ter wereld.

De katholieke kerk in Brazilië is verdeeld in drie grote groepen. In dalende volgorde van het aantal volgelingen zijn dat: de Rooms-Katholiek-Apostolische Kerk, de Braziliaans-Katholiek-Apostolische Kerk en de Orthodoxe Katholieke Kerk. Hoewel een groot deel van de Braziliaanse bevolking een van deze drie takken van het katholicisme aanhangt, is het aantal aanhangers van de katholieke kerk in het algemeen afgenomen. Tegelijkertijd is het aantal Braziliaanse protestanten sinds 2000 toegenomen, maar het is onduidelijk of voormalige aanhangers van de katholieke kerk zich tot het protestantisme bekeren. Volgens de Braziliaanse volkstelling van 2010 identificeert meer dan driekwart van de Brazilianen die op het platteland wonen zich als katholiek.

Talrijke belangrijke gebeurtenissen in Brazilië draaien om het katholieke geloof, zoals Braziliaanse festiviteiten rond gebeurtenissen op de katholieke kalender, of hebben betrekking op christelijke heiligen. Invloeden van het geloof zijn ook overal in het land te zien via katholieke iconografie en gebouwen. Een van de bekendste voorbeelden is het standbeeld van Christus de Verlosser in Rio de Janeiro. Respect voor en naleving van katholieke feestdagen en belangrijke gebeurtenissen in het leven blijven ook zeer belangrijk voor veel Brazilianen, zoals het doopsel, religieuze huwelijken en vieringen gewijd aan patroonheiligen.

Bevrijdingstheologie

Ook bekend als “teologia da libertaçā”, ontstond de bevrijdingstheologie in de jaren zestig als antwoord op de onderdrukking, het onrecht en het geïnstitutionaliseerde geweld in Zuid-Amerika. Het begrip is moeilijk te karakteriseren, maar wordt algemeen gezien als een tak van het katholicisme. Bevrijdingstheologie biedt een radicale interpretatie van het evangelie waarin de marxistische theorie van de klassenstrijd doorklinkt. Aanhangers van de bevrijdingstheologie beschouwen de beweging als een nieuwe opvatting van theologie die op de context is gebaseerd, door aandacht te schenken aan de doorleefde ervaringen en behoeften van de samenleving op een bepaald moment, en het evangelie te gebruiken om in die behoeften te voorzien. De basisbeweging trok tussen de één en twee miljoen volgelingen in haar “kerkelijke basisgemeenschappen” (communidad(e) ecelsial de base). Sinds haar ontstaan heeft de bevrijdingstheologie te kampen gehad met verschillende strubbelingen, zoals het verzet van de rooms-katholieke kerk en de vervolging van religieuze leiders die de beweging voorstaan door de militaire regering.

Spiritisme (ook bekend als Kardecisme)

De praktijken van het spiritisme zijn voornamelijk gebaseerd op oude Amerindiaanse culturen, evenals op Afrikaanse culturen die in Brazilië werden geïntroduceerd door de introductie van dwangarbeiders uit Afrika door de Portugezen. Een van de centrale begrippen van het spiritisme is het geloof in reïncarnatie, en de voortdurende verbetering van de ziel met als einddoel perfectie. Volgens de volkstelling van 2010 is een meerderheid van de Spiritisten midden- tot hogere klasse, en is ongeveer 98% van de volgelingen geletterd. Bovendien wonen de meeste aanhangers van het Spiritisme in stedelijke gebieden. In het hedendaagse Brazilië worden aanhangers van het spiritisme geconfronteerd met vooroordelen, met name van christenen die geloven dat het spiritisme verband houdt met “hekserij” – een veel voorkomend stigma voor Afrikaanse religies. Aspecten van het spiritisme zijn ook aanwezig in Afro-Braziliaanse godsdiensten zoals Umbanda en Candomblé.

Candomblé

Candomblé is een van Afrika afgeleide religie die een symbool is geworden voor de Afro-Braziliaanse culturele identiteit. Het is een van de enige Afrikaanse culturele instellingen die sterk is gebleven in Brazilië. Candomblé is een geloofssysteem dat ‘orixás’ (‘godheden’) aanbidt, die per volk verschillen. In pogingen om aan religieuze vervolging te ontsnappen, namen Afrikaanse slaven vaak elementen uit het katholicisme op in de praktijken van de religie. Hoewel men dacht de verering van hun eigen godheden te verbergen, droeg het geloof in Brazilië het stigma van ‘hekserij’. Het geloof wordt vaak geclassificeerd als spiritistisch, hoewel dit een onjuiste categorisering is.